Niewątpliwie najszerszego zastosowania programów multimedialnych w nauczaniu zintegrowanym możemy szukać w odniesieniu do języka ojczystego, czyli w edukacji polonistycznej. Uczą one bowiem właściwej pisowni, ortografii, posługiwania się częściami mowy i właściwych form wypowiedzi. To właśnie bajka, baśń i mit stanowią w obecnych czasach pomost pomiędzy tradycją kultury, a rozwojem współczesnej kultury audiowizualnej i multimedialnej. Bajki multimedialne wpływają na dziecko w sposób pośredni i bezpośredni. Pośrednio bowiem docierają do psychiki dziecka i pobudzają go do myślenia, natomiast bezpośrednio wzbogacają język o nowe nazwy, zjawiska oraz wpływają korzystnie na pogłębienie wyobraźni i zainteresowań dziecka. "Wpływ ten jest silniejszy i tym rzec można obszerniejszy im częściej i w bardziej zróżnicowanej formie dociera do dziecka."
    Tematyka baśni jest od wieków uniwersalna, więc jest też wykorzystywana od najdawniejszych, aż do współczesnych środków dydaktycznych. Posiada duże moralne wartości ponadczasowe w każdym kręgu czytelniczym i oglądającym. Młodzi widzowie w tego rodzaju tekstach i programach multimedialnych mają szansę odnaleźć wartości, które są dla nich ważne w danym okresie życia, wydają się właściwe i piękne. Utwory baśniowe ukazywane w grach komputerowych stanowię ważne ogniwo w całej edukacji młodego pokolenia widzów. Celem tej edukacji jest przygotowanie do świadomego i krytycznego odbioru mediów, a także do posługiwania się mediami jako narzędziem pracy, zmierzającym do właściwego kierunku rozwoju. Rozumienie treści utworu lub bajki jest możliwe tylko wtedy, gdy dziecko potrafi uchwycić ciąg następujących po sobie zdarzeń, związków i zależności pomiędzy postaciami oraz zrozumieć ich powiązania. Wynikiem takiego prowadzenia zajęć, takiego rozumienia nowoczesnych technologii informacyjnych staje się uchwycenie myśli przewodniej i odniesienie tych sytuacji do rzeczywistości z jednoczesnym wyciągnięciem odpowiednich wniosków.
    Dziecko stykające się od najmłodszych lat z wartościowymi, podsuwanymi przez rodziców programami i bajkami ma dużą szansę stać się pozytywną postacią w społeczeństwie. Osoba takiego dziecka staje się z czasem odbiorcą wymagającym, aktywnym, wydobywającym najcenniejsze wartości.
    "Wiek szkolny w życiu człowieka jest etapem formowania się charakterów, którego ostateczny kształt ściśle zależy od wpływu środowiska społecznego oraz od kontaktów z wytworami kultury symbolicznej. Od tego, jakie wartości moralne zaszczepione zostaną uczniowi, zależeć będzie jego system wartości w dorosłym życiu."
    W edukacji polonistycznej niewątpliwie podstawą są bajki i baśnie, które dzieci najczęściej słuchają i oglądają. Bajki to jeden z najstarszych gatunków literackich. Większość z nich na stałe weszła do kultury światowej i przetrwała próbę czasu. Dlatego też nadal często stanowią podstawę pracy na edukacji polonistycznej i języku polskim w klasach starszych. Poprzez pracę z baśniami i legendami od najmłodszych lat uczeń zdobywa następujące umiejętności:

• czyta ze zrozumieniem, zwracając uwagę na intonację, znaki przestankowe i siłę głosu,
• potrafi oddać nastrój czytanego i słuchanego utworu,
• potrafi wcielić się w rolę narratora,
• odróżnia fikcję od prawdy,
• układa dalszy ciąg opowiadania,
• tworzy dialogi i krótkie scenki dramowe,
• swobodnie wypowiada się na temat utworu, bohaterów i zdarzeń,
• potrafi stworzyć kreację bohaterów lektury - oddać jej cechy charakteru, wyglądu, sposobu poruszania się.

    Do tej pory skupiano się na klasycznych pozycjach. Pojawienie się płyty CD-ROM spowodowało również wydanie bajek w innej postaci. Takie "komputerowe" książki mają przewagę nad swoimi starszymi, papierowymi poprzednikami. Przede wszystkim oferują w wielu przypadkach nagrany głos lektora, który zachęca do aktywnego uczestnictwa. Niewątpliwie ingerowanie w strukturę dzieła jest wspaniałym zadaniem edukacyjnym - dziecko musi pomyśleć, aby rozwiązać zagadkę logiczną umożliwiającą dalszy ciąg akcji.
    "KOPCIUSZEK" - to bajka pełna zabawy i nauki, w której należy prawidłowo rozwiązać zadanie, aby przejść do dalszego fragmentu. Może to być wyszukiwanie samogłosek, spółgłosek, czy też części mowy i zdania dla bardziej zaawansowanych. Tylko zdobycie odpowiedniej ilości punktów pozwala na zabawę w dalszej fazie.
    "BOLEK I LOLEK" - przygody Bolka i Lolka zajęły pierwsze miejsce w plebiscycie na najpopularniejszą bajkę. Jest znakomicie połączona z programem edukacyjnym. W wirtualnym pokoju dzieci znajdują szufladę, w której będą przechowywane wszystkie przedmioty zdobyte w czasie zabawy. W tym samym pomieszczeniu aktywne elementy interfejsu po kliknięciu zachęcają do udziału w grach i zabawach. Warto również zwrócić uwagę na przyjazne i dowcipne komentarze lektora, który uczy dzieci nazw kolorów poprzez możliwość pokolorowania dowolnej postaci. Postacie przedstawione na kolejnych obrazkach zwracają się do małego użytkownika programu opowiadając o miejscach odwiedzanych przez Bolka i Lolka. Całość dopełnia kolekcja kilkudziesięciu puzzli o różnym stopniu trudności.
    "KRÓLOWA ŚNIEGU" - adaptacja pięknej, melancholijnej baśni J. Ch. Andersena o specyficznej szacie graficznej, tzn. przewracamy kartki czytamy tekst i klikamy rysunki, aby ożywić bohaterów. Mały Kay zostaje uprowadzony przez Królową Śniegu, a jego przyjaciółka Gerda wyrusza mu z pomocą przeżywając wiele dramatycznych przygód. Ta bajka ma piękną animowaną grafikę, doskonale zsynchronizowaną z podkładem dźwiękowym.
    "SAM CZYTAM" - jest połączeniem interaktywnej bajki z ćwiczeniami kształtującymi językowe umiejętności czytania i rozumienia tekstu. W kolorowym, animowanym, bajkowym świecie dzieci uczestniczą w zabawie, rozbudzają ciekawość i uczą się myśleć. W baśni "O Smoku Wawelskim" ćwiczenia polegają na układaniu głosek w wyrazy i zdania, charakteryzowaniu baśniowych bohaterów, ćwiczeniu czytania. Ćwiczą koncentrację i umiejętność kojarzenia pojęć. Najmłodszym służą pomocą w kolorowaniu obrazków i układaniu puzzli.
    Te i inne dostępne na rynku CD zawierają dużą porcję multimedialnej zabawy, zaznajamiają z podstawowymi zasadami obsługi komputera, przyzwyczajają do nowej możliwości zdobycia wiadomości. Umiejętne połączenie wesołych igraszek z nauką literek i cyferek gwarantuje, że czas spędzony na poznawaniu interaktywnych bajek zaowocuje wymiernymi efektami edukacyjnymi. Interaktywność współczesnych baśni polega na tym, że nie tylko słuchamy opowieści, lecz często wpływamy na fabułę poprzez wybór jednej z kilku akcji dostępnych w danej chwili. Zwróćmy jednak uwagę, aby mali użytkownicy komputerów nie spędzali zbyt wiele czasu przed monitorem. Dbajmy o oczy dzieci i pozwalajmy im czasem odpocząć od techniki.

Literatura:

1. J. Malendowicz - "Kształcenie i rozwój języka polskiego w klasach niższych szkoły podstawowej" PWN Warszawa 1970 s.253
2. E. Konieczna -"Film jako źródło wartości moralnych, poszukiwanych przez dziecko w wieku szkolnym" w "Edukacja medialna. Nr 2/1998

[przejdź do części I]

Powrót do Top Secret