PROGRAM EDUKAJCI REGIONALNEJ - DZIEDZICTWA KULTUROWEGO
W REGIONIE

"Nie jesteśmy znikąd"

Założenia i cele programu dla klas IV - VI szkoły podstawowej

OPRACOWANIE: mgr Izabela Warchoł

CEL GŁÓWNY: Wytworzenie emocjonalnej więzi z "małą ojczyzną"

CELE EDUKACYJNE:

  1. Poznanie najbliższego środowiska i specyfiki swojego regionu.
  2. Poznanie wartości kulturowych wspólnoty lokalnej.
  3. Kształtowanie postaw patriotycznych.
  4. Utożsamianie się z kulturą regionalną.

CELE DLA NAUCZYCIELA:

  1. Zwracanie uwagi na aspekt wychowawczy i emocjonalny edukacji regionalnej i skupienie uwagi na kształceniu postaw poprzez m. in. wywoływanie przeżyć, bezpośrednie działanie ucznia, jego samodzielne poszukiwania.
  2. Prezentowanie różnych tekstów kultury, także pozawerbalnych (film, malarstwo, muzyka, festiwale itp.)
  3. Czerpanie wiadomości z folkloru i przeszłości, ale także zwracanie uwagi na bieżące wydarzenia oraz zjawiska kulturowe i społeczne.

CELE DLA UCZNIA:

  1. Wiem, skąd jestem.
  2. Wiem, kim jestem. Wiem, z kim jestem.
  3. Wiem, kim chcę być. Jestem otwarty na innych.

TREŚCI:

  1. Miejsce (terytorium, krajobraz, genius loci);
  2. Język (gwara);
  3. Tradycja (dziedzictwo kulturowe z systemem wartości);
  4. Samoidentyfikacja (poczucie odrębności i otwarcie na innych).

POMOCE DYDAKTYCZNE:

  • teksty kultury ludowej i profesjonalnej
  • dzieła literackie
  • dzieła plastyczne, muzyczne i filmowe
  • teksty prasowe
  • wypowiedzi socjologiczne i programy
  • sentencje i anegdoty
  • hasła propagandowe i reklamy.

OSIĄGNIĘCIA KONIECZNE:

KL. IV

  1. Umiejętność opowiadania o sobie i historii swojej rodziny; wykonanie drzewa genealogicznego swojej rodziny (przynajmniej do 3 pokolenia).
  2. Umiejętność przedstawiania warunków geograficznych i ciekawostek historycznych miejscowości, okolicy, regionu.
  3. Określanie i wskazywanie położenia swojej miejscowości, regionu.
  4. Opowiadanie legend związanych z miejscowością, regionem.

KL. V

  1. Umiejętność wskazywania najważniejszych instytucji i organizacji w najbliższym otoczeniu, regionie.
  2. Umiejętność opowiadania o obyczajach, świętach domowych, miejskich, regionalnych.
  3. Opowiadanie o ludziach zasłużonych dla rodzinnej miejscowości, regionu, kraju.
  4. Umiejętność opowiadania o symbolach narodowych, regionalnych i rodzinnej miejscowości.

KL. VI

  1. Umiejętność określania na czym polega i czym się przejawia własne lub innych uczestnictwo w życiu społecznym i kulturalnym miasta, regionu, kraju.
  2. Dostrzeganie i potrzeba czczenia różnych rocznic i świąt miejskich regionalnych i państwowych.
  3. Umiejętność poszukiwania informacji w różnych dostępnych źródłach i porządkowania ich.
  4. Umiejętność komunikowania się i współdziałania z innymi.
  5. Opowiadanie o różnych formach własnego uczestnictwa w życiu kulturalnym rodzinnej miejscowości, regionu, kraju.

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA WOBEC PROGRAMÓW NAUCZANIA PRZEDMIOTÓW

Korelacja międzyprzedmiotowa - realizacja programu ścieżki może wystąpić w formie wydzielonych godzin lekcyjnych dla kilku klas, np. w formie wystawy, konkursu, gazetki,imprezy ogólnoszkolnej, itp.

ZADANIA NAUCZYCIELA:

  1. Porównanie programu ścieżki edukacji regionalnej z programem nauczanego przez siebie przedmiotu.
  2. Adaptacja ścieżki do własnego przedmiotu.
  3. Wykorzystanie ekspertów zewnętrznych (np. rodziców).

Propozycje wycieczek:

  1. Czarnolas - Zwoleń - Sycyna.
  2. Orońsko (Centrum Rzeźby Polskiej)
  3. Iłża (Ścieżkami Leśmiana)
  4. Szydłowiec (kamieniołomy, Muzeum Instrumentów Ludowych, Zamek, Ratusz, Kościół, Kirkut)
  5. Przysucha (Śladami Oskara Kolberga - Muzeum).

Propozycje konkursów:

  1. Język polski (krasomówczy; wiedzy o regionie; legendy i podania regionu; etymologia nazw miejscowości; recytatorski; włączenie tematyki regionalnej do konkursu polonistycznego)
  2. Plastyka (Jaką formą przestrzenną uzupełnić dzielnicę, w której mieszkasz?)
  3. Geografia (konkurs krajoznawczy wiedzy o Pionkach)
  4. Biologia (przyroda wokół nas)
  5. Muzyka (konkurs pieśni ludowej i ludowej muzyki instrumentalnej oraz tańca ludowego).

Propozycje spotkań:

  1. Zofia Kucharska - poetka ludowa z Kozienic
  2. Teresa Kubicka - Grupa Literacka "Łuczywo" z Kozienic
  3. Zbigniew Szurmierz - poeta z Kozienic
  4. Grzegorz Szewczyk - rzeźbiarz
  5. Jerzy Stępkowski - Radomskie Stowarzyszenie Pokoleń "Resursa"
  6. Henryk Morawski -poeta zamieszkały w Białobrzegach (tomik: "Ocalone wzruszenia")
  7. Zenon Gierała - poeta ("Baśnie i legendy Ziemi Radomskiej").

Propozycje uroczystości szkolnych:

  1. Język polski i muzyka (Wigilia, "Jasełka", topienie Marzanny, Wielkanoc, Zielone Świątki)
  2. Geografia (Apel z okazji Światowego Dnia Turystyki)
  3. Biologia (sejmiki ekologiczne, Dzień Ziemi, Światowy Dzień Ochrony Środowiska)
  4. Wychowanie fizyczne (apele sportowe, np. Dzień Sportu z okazji Dnia Dziecka).

KLASA CZWARTA

Bloki tematyczne

Zakres treści

Cele operacyjne (oczekiwane rezultaty)

Przedmiot

Dom rodzinny, sąsiedztwo, szkoła

MIEJSCE - TRADYCJA
1. Pionki - miejsce znane? - wycieczka.




2. Jak tam trafić (opis trasy  z wykorzystaniem planu miasta)


3. Jestem malarzem mojego miasta.

4. Flora i fauna wokół mnie
5. Najciekawszą postacią w mojej rodzinie był (jest)...
6. Budynek szkolny. - jaki jest?
- rekonstrukcja.
7. Kto jest moim sąsiadem?


- Uczeń zna miasto (najstarsza szkoła, siedziba pierwszej Rady Miejskiej, Pomnik Poległych, Kościoły)
- Uczeń opowiada o zwiedzanych obiektach
- Uczeń poznaje historię miasta.
- Uczeń opisuje trasę ( zwrócenie uwagi na pisownię nazw miejscowych i na pisownię wyrażeń przyimkowych) - Nauczyciel ustala cel i trasę (powiększony fragment planu miasta)
- Uczeń wybiera dowolną ulicę, obiekt, osiedle

- Uczeń poznaje roślinność regionu, zwierzęta
- Uczeń gromadzi zdjęcia rodzinne, maluje portret

- Uczeń wykonuje miniaturę szkoły

- Uczeń zna sąsiadów, opisuje postacie (pisownia), maluje portret


l. wychow.


j. polski
historia
j. polski
sztuka




przyroda
sztuka

technika

j. polski
sztuka

Geografia i kultura regionu

MIEJSCE - SAMOIDENTYFIKACJA
1.W mojej "małej ojczyźnie".



2. Poznajemy naszą okolicę.
3. Najpiękniejsze herby miast w regionie.
4. Lokalizacja naszego domu, szkoły i miejscowości w przestrzeni.


- Uczeń poznaje dorzecze Zagożdżonki
- Uczeń poznaje krajobraz regionu
- Uczeń poznaje mieszkańców regionu
- Uczeń rozumie i stosuje pojęcie "mała ojczyzna"
- Wycieczka po Puszczy Kozienickiej
- Uczeń poznaje herby miast w regionie
- Uczeń rysuje herb Pionek lub inne
- Uczeń zna podstawowe określenia planów i map


przyroda
przyroda
WOS
j. polski
l. wych.
historia
sztuka
przyroda

Język regionu, gwara i nazewnictwo

JĘZYK - NAZEWNICTWO
1. Co to jest gwara?

2. Porozmawiajmy po naszemu

3. Pochodzenie nazw wsi i miast w regionie


- Uczeń zna teksty literackie, umie wyjaśnić pojęcie "gwara"
- Uczeń układa dialogi z zastosowaniem
elementów gwarowych najbliższych regionów
- Uczeń poznaje etymologię nazw (osady służebne)


j. polski

j. polski

j. polski
historia

Historia regionu, i jej związki z historią i tradycją własnej rodziny

DZIEDZICTWO WARTOŚCI
1. O tym jak dzieje mojej rodziny splatały się z historią

2. Gdzie mieszka wujek?


- Uczeń umie wykonać drzewo genealogiczne (przynajmniej do 3 pokolenia )
- Uczeń opowiada o swojej rodzinie
- Uczeń zna miejscowości, w których żyją, mieszkają członkowie jego rodziny (mapa polski, świata)


historia
l. wych.
j. polski
przyroda

Lokalne i regionalne tradycje, święta, obyczaje i zwyczaje

DZIEDZICTWO KULTUROWE
1. Czy podtrzymywane są w Twojej rodzinie tradycje...- jakie?



2. Jakie święta uroczyście obchodzą mieszkańcy Pionek?


- Uczeń umie opowiadać o tradycjach rodzinnych
- (Moje ulubione święta i ich symbolika), np. Boże Narodzenie - choinka
- Uczeń porównuje jak obchodzono święta kiedyś, a jak dzisiaj
- Uczeń zna daty ważnych miejskich np. 11 listopada - Apel przed "Legionówką"


j. polski
sztuka

l. wych.
historia
historia

Miejscowe podania, muzyka, przysłowia, architektura, plastyka, tradycyjne rzemiosło, sztuka ludowa, Folklor.

DZIEDZICTWO KULTUROWE
1. Oskar Kolberg i jego dzieło

2. Legendy i baśnie naszego regionu


3. Rzemiosło i sztuka ludowa w regionie

4. Namaluję moje miasto


- Uczeń poznaje pieśni z regionu, ich cechy i rodzaje, podstawowe kroki taneczne tańców
- Uczeń poznaje lub tworzy samodzielnie legendy o powstaniu niektórych miejscowości
(np. Pionek, Kozienic, Januszna)
- Wycieczka do miejscowego rzeźbiarza lub muzeum
- Pocztówki miasta - rysunek


sztuka

j. polski


l. wych.

sztuka

Sylwetki osób zasłużonych dla środowiska lokalnego, regionu, kraju.

 DZIEDZICTWO KULTUROWE
1. Kto był (jest) najbardziej znany w Pionkach?
2. Wzgórze partyzantów - miejsce szczególne
3. Szlakiem D. Czachowskiego - Powstanie Styczniowe na Ziemi Radomskiej
- Uczeń zna sylwetki znanych ludzi, piastowane przez nich stanowiska
- Wycieczka na cmentarz
- Adaś Guzal - biografia
- Uczeń poznaje historię Powstania Styczniowego w regionie
historia

l. wych.
historia
historia

KLASA PIĄTA

Bloki tematyczne

Zakres treści

Cele operacyjne (oczekiwane rezultaty)

Przedmiot

Blok 1

MIEJSCE - TRADYCJA
1. Jest takie miejsce ...(szkoła, urząd miejski, kościół , "Pronit", stadion)
2. Mój zielnik

3. Moja szkoła



4. Moje osiedle


- Uczeń poznaje dzieje parafii, budowy stadionu i basenu
- Uczeń zbiera do zielnika (wystawka) rośliny z najbliższego otoczenia
- Uczeń zna władze szkolne, nauczycieli sąsiadujące budynki
- Uczeń przeprowadza wywiad z ulubionym nauczycielem, dyrektorem szkoły itp.
- Uczeń szkicuje osiedle z "lotu ptaka"

- Uczeń opisuje osiedle
- Uczeń tworzy dzieje osiedla (najstarszy blok, ulica, zmiany nazw ulic, itp.)
- Uczeń przeprowadza wywiad z sąsiadem, np. na temat "Co można zmienić na naszym osiedlu?"


religia
Historia
Przyroda

l. wych.

l.wych.

sztuka
technika
j. polski
historia

l. wych.

Blok 2

MIEJSCE SAMOIDENTYFIKACJA
1. Duch miejsca - genius loci
Jestem stąd - ważna sprawa!



2. Projekt stroju ludowego dla naszej "małej ojczyzny"

3. Zwiedzamy kamieniołomy w Szydłowcu
4. Polskie obrzędy i obyczaje ludowe regionu radomskiego


- Uczeń sytuuje geograficznie region. Gdzie leżą Pionki?
- Czy kocham swoje miasto, region? - dyskusja
- Uczeń opowiada swoją historię (urodzenie, wzrastanie)
- Uczeń opisuje dowolny strój regionalny i ten "nasz"
- Rysunek pary w stroju regionalnym
- Uczeń poznaje budowę geologiczną, piaskowiec
- Uczeń zwiedza Muzeum Instrumentów Ludowych w Szydłowcu


przyroda

l. wych.
j. polski

j. polski

sztuka
przyroda
sztuka
l. wych.

Blok 3

JĘZYK
1. Do jakich języków zaliczamy język polski?


- Uczeń poszukuje informacji o podziale języków słowiańskich (encyklopedie, leksykony)


j. polski

Blok 4

DZIEDZICTWO WARTOŚCI
1. Dlaczego właśnie w Pionkach powstał "Pronit"
2. Czarnolas - poetyckie miejsce

3. Zamki na Ziemi Radomskiej i ich rola


- Uczeń zna historię Polski i lokuje w niej Pionki (COP)
- Wycieczka (sprawozdanie z wycieczki - biografia poety)
- Wycieczka do Iłży, Drzewicy


historia

l. wych.
j. polski
l. wych.
historia

Blok 5

DZIEDZICTWO KULTUROWE
1. Jak w mojej rodzinie wygląda święto "Lanego poniedziałku" itp.

2. Tradycje, święta, obyczaje i zwyczaje mojego regionu
3. 1 Listopada - wycieczka na cmentarz


- Uczeń opowiada z elementami opisu, rysuje scenkę przedstawiającą dane święto, porównuje obchodzenie świąt dzisiaj, a dawniej
- Uczniowie dowiadują się o sposobie spędzania świąt w mieście i na wsi
- Kwiaty, wieńce, znicze


j. polski
sztuka
l. wych.
l. wych.

l. wych.

Blok 6

DZIEDZICTWO KULTUROWE
1. Młynarz Zagożdżon i jego żona - jak wyglądać mogli?
2. Legendy naszej "małej ojczyzny"




3. Wystawa rzeźby, malarstwa w naszej Galerii "Format"

4. Mikołaj z Radomia - jeden z muzyków w średniowieczu


- Uczeń tworzy z wyobraźni portrety (przypuszczalny wygląd, strój)
- Uczeń poznaje legendy (korzysta np. z książki p. Zenona Gierały)
- Uczeń układa podania, legendy do wybranych miejsc (np. o starym młynie przy ul. Zwoleńskiej w Pionkach)
- Wycieczka do Galerii "Format"
- Jaki obraz, rzeźbę chciałbym wstawić do Galerii?
- Sprawozdanie z wycieczki do Galerii
- Uczeń poznaje 9 utworów wielogłosowych muzyka średniowiecznego


sztuka

j. polski

j. polski


l. wych.
sztuka
j. polski
sztuka

Blok 7

DZIEDZICTWO KULTUROWE
1. Rozumem i pracą, jak wiele można poświęcić dla swojego regionu?
2. Np. Jacenty Dejniak - człowiek sukcesu?
3. Nasze ulice - dlaczego niektóre z nich noszą nazwę (imię) rodowitych mieszkańców Pionek?


- Uczeń rozumie potrzebę pracy i poświęcania się dla dobra "małej ojczyzny"
- Zaproszenie na wywiad, przygotowanie pytań

- Uczeń poznaje historię np. ul. Dr M. Garszwo
- Co zrobić, aby w przyszłości nazwano ulicę moim imieniem i nazwiskiem?


l. wych.

j. polski
l. wych.
historia
j. polski

KLASA SZÓSTA

Bloki tematyczne

Zakres treści

Cele operacyjne (oczekiwane rezultaty)

Przedmiot

Blok 1

MIEJSCE - SAMOIDENTYFIKACJA
1. Szkoła w moich oczach



2. Kompozycje i propozycje zagospodarowania terenu zielenią wokół szkoły
3. Pokażmy szkołę naszym kolegom i koleżankom
4. Poznajmy ciekawe historie znanych obiektów


5. Jaką formą przestrzenną uzupełniłbyś osiedle, w którym mieszkasz?


- Uczeń opowiada z opisem o swoich marzeniach (marzenia, a rzeczywistość)
- jak mogłaby wyglądać szkoła (pomalujmy ją na zewnątrz - projekty)
- Gromadzenie roślin
- Sprzątanie terenu, sadzenie roślin

- Uczniowie zapraszają klasę z innej szkoły

- Uczeń poznaje dzieje budynku "Pod Łabędziami", "Kasyna"
- Zwiedza te obiekty
- Notuje historię tych obiektów
- Konkurs


j. polski

sztuka

przyroda
l. wych.

l. wych.

historia
l. wych.


sztuka

Blok 2

MIEJSCE - SAMOIDENTYFIKACJA
1. Dorzecze Zagożdżonki - płuca Pionek



2. Pionki w podziale administracyjnym Polski - jak to było?


- Uczeń przeprowadza wywiad z p. E. Boryczką
- Wycieczka w Dorzecze Zagożdżonki
- Uczeń rozpoznaje roślinność w Dorzeczu
- Opisuje krajobraz Dorzecza
- Uczeń poznaje historię zmian województw, powiatów w kieleckim, radomskim, mazowieckim


l. wych.
l. wych
przyroda
j. polski
historia
przyroda

Blok 3

JĘZYK
1. Jakie znamy dialekty , gwary?


- Uczeń poznaje język Śląska, Kaszub, Tatr (wyszukuje samodzielnie tekstów w bibliotece szkolnej)


j. polski

Blok 4

DZIEDZICTWO WARTOŚCI
1. Czy bywał tu król Wł. Jagiełło?


2. Muzeum Wsi Radomskiej
3. Muzeum Regionalne w Kozienicach


4. Najstarszy kościół w okolicy - Jedlnia Kościelna
5. Śladami wieszcza - Jana Kochanowskiego
6. Jak działała partyzantka w naszym regionie?
7. Strajk szkolny w Radomiu

8. Józef Piłsudski - walki na Ziemi Radomskiej
9. Wrzesień 1939 roku na Ziemi Radomskiej


- Uczeń poznaje Drogę Królewską (legenda o królu, jego polowaniach, śnie pod drzewem w Jedlni, itp.)
- Wycieczka (zabytki Radomia)
- Uczeń poznaje legendę Kozienic
- Wycieczka do Muzeum
- Uczeń pisze sprawozdanie z wycieczki
- Zwiedzanie kościoła, poznanie jego historii

- Zwoleń, Sycyna, Czarnolas -wycieczka
- Biografia poety - utwory
-Rola AK (np.)

- Uczeń poszukuje wiadomości pod kierunkiem nauczyciela (współpraca z biblioteką szkolną)
- Uczeń zna historię walk m.in. w Laskach, Magnuszewie
- Uczeń poznaje historię wojny i okupacji w regionie


j. polski


l. wych.
j. polski
l. wych.
j. polski
l. wych.
historia
l. wych.
j. polski
historia

historia

historia

historia

Blok 5

DZIEDZICTWO KULTUROWE
1. Co to jest odpust?

2. W jakim celu topimy Marzannę?



3. Mecz: PIONKI "Proch" kontra ...
4. Zdajemy relację klasie z posiedzenia Rady Miejskiej


- Uczeń poznaje i wyjaśnia pojęcie, cel organizowania
- Uczeń samodzielnie lub w grupie wykonuje Marzanę
- opisuje Marzannę
- Wychodzi na wycieczkę - topienie kukły
- Wycieczka na mecz
- Uczeń poznaje działalność władz miejskich (samorząd klasowy bierze udział w sesji RM)


religia

sztuka

j. polski
l. wych.
wych. fiz.
j. polski

Blok 6

DZIEDZICTWO KULTUROWE
1. Rozwój przemysłu w regionie


2. Być rolnikiem - jak rozwijało się i rozwija rolnictwo w regionie?
3. Nasi rodowi olimpijczycy


4. Zasłużeni w historii sceny muzycznej w regionie


- Uczeń zna, jakie są zakłady w Pionkach (regionie), łączy ich powstanie z realizacją projektu COP
- Lasy, pola, łąki, uprawy itp.

- Kluby sportowe w regionie, popularne dyscypliny, sukcesy drużyn, sławni olimpijczycy itd.
- Np. country - Tomasz Szwed, pop - Piasek, itp.


przyroda


przyroda

wych. fiz.


sztuka

Blok 7

DZIEDZICTWO KULTUROWE
1. Dr Maria Garszwo - kim była?
2. Poszukujemy osób zasłużonych dla naszego miasta, regionu,kraju


- Uczeń poznaje biografię doktorki
- Biografie np. Adasia Guzala, wywiad,np. z senatorem RP Z. Maszkiewiczem, itp.


l. wych.
l. wych.


Powrót do Top Secret